Higgsas bozōns
Higgsas bozōns (dēiwas delīks) - elementārs delīks, bozōns. Tenesse busnā pastāi prawidātan pra Stāndardan Mōdelin en 1964 mettan. Delīks pastāi senlaukītan eksperimēntalai en līpan 2012 mettas.
Swajjistas[redigīs]
Tenesse massi ast 125 GeV/c² be ast ukabrenduisis delīks en Stāndartasmu Mōdelin (kwārks t ast brenduisin, adder ast fermiōns). Sta ast ainagimmuns delīks en SM, kawīdse spins ast nulli. Tāns ni turri elaktriskan kraūlin, neggi bārwin.
Endilinsnā sen kittans delīkans[redigīs]
En SMas Langrangianu massis delīkan laūkai sejūnga si sen subbans tēr pra Higgsas bōzonas skalāras laūkan. Šlāit stan lāukan wissas kīnetiskas enērgijas endījas nullinlai si, stesse paggan mazīngi bilītun, kāi Higgsas bōzonas laūks perzūrgaui kittans delīkans en massin. Prawerru pamīntun, kāi massi stēisan delīkan sen ēntrewingin struktūrin ēit en galwasmu delīkan iz endīlinsnans sīrdau sendīlis delīkans en sīrdu (perw. nukleonas massi ēit iz endīlinsnans sirzdau kwārkans).