Impulss

Impulss - fizīskan wektōriskan debban ebpeisāntin energījas prapīsnan. Impulsan turri kērmenei sen massin adder dīgi fizīskai laūkai. En SI aīnibin sistēmu impulsas aīnibi ast kg m/s.

Materiāls punkts

Per materiālin punktan impulss ast definītan kāigi:

${\vec {p}}=m{\vec {v}}$,

kwēi $m$ ast punktas massi adder $v$ ast tenesse dīwan. Impulsas kitawīdisna ast līgu wektōriskai summan stēisan warrei, kawīdai dilāi na kērmenin: $\Delta {\vec {p}}={\vec {F}}\Delta t$, kwēi $\Delta {\vec {p}}$ ast impulsas kitawīdisna, be $\Delta t$ ast kērdas kitawīdinsna.

Materiālin punktan sendāsenis

Per materiālin punktan sendīsenin impulss ast summa stēisan impulsan stēisan punktan. Impulsas kitawīdinsna ast līgu wektōriskai summan stēisan izwinandan warrin. Ik sendāsenis ast izōlitan be šī summa ast nulls, staddan sendīsenes impulss ast palaikātan (impulsas palaikāsnas ensadīnsna). Izōlitas sendāsenes massis sirzdan skatta sen ainatīngin skatīsnan.

Stūrnas kērmenes impulss

Wisāi punktai stesse stūrnan kērmenin laikāi līguns etāliskwans ezze subēimans be šlāit massis sirzdas impulsu kērmens turri dīgi impulsan ēntin iz wārstas skatīsnas - impulsas mōmentan.

Elakrōmagnetiskas laūks

Elaktrōmagnetiskas laūks turri impulsas kāmstin, kawīda integrītan pa plattibis areālin dāst laūkas en šismu areālin impulsan. Šī wektōriska kāmstis ast bilītan Poyntingas wektōrs be integritā pa wīrsawiskwan dāst energījas struttan pra šan wīrsawiskwan.

Fotōnas impuls

Fotōnas impulss ast dātan pra fōrmulin $p=h/\lambda$, kwēi $\lambda$ ast swāikstas bāngas ilgan.

En relatīwiskai mēkanikin

En relatīwiskai mēkanikin impulss ast definītan kāigi:

${\vec {P}}={{m{\vec {v}}} \over {\sqrt {1-(v/c)^{2}}}}=m(v){\vec {v}}$,

kwēi $c$ ast swāikstas dīwan. Wīdimai, kāi bilītajs ast taūwu 1, kaddan dīwai ast mazzan palīginantei sen swāikstas dīwan. Impulss rēisa si energījan pra fōrmulin:

${E^{2}}=p^{2}{c^{2}}+m^{2}c^{4}\,$,

kwēi $m$ ast stwi kērmenes inwarianta massi, be izšendau mazīngi peisātun fōrmulin per impulsan:

$p={\sqrt {{\frac {E^{2}}{c^{2}}}-m^{2}c^{2}}}$

En kwāntiskai mēkanikin

En poziciōnin reprezentaciōnei impulsas ōperatōrs ast dātan pra:

$P=-i\hbar {\frac {\partial }{\partial x}}$,

adder en trimmans ermattausnans pra:

$P=-i\hbar {\vec {\nabla }}$.

Šis ōperatōrs ast Fourieras transfōrmaciōnis ōperatōrs en pōziciōnin dōmenei.